Nederlanders willen een duurzamere samenleving

Hoe gaat het met Nederland? Wij zijn een collectief van kwalitatief onderzoekers en strategen die sinds het begin van de coronacrisis diepte-interviews doen om te kijken hoe het met Nederland gaat. We wilden monitoren welke negatieve effecten deze crisis op ons collectieve mentale gestel heeft. En hoe we daar het beste mee om kunnen gaan.

Het verrassende resultaat was echter dat het eigenlijk best wel goed met ons gaat. Natuurlijk, corona heeft heftige gevolgen voor velen onder ons. Maar bij de meerderheid van de mensen die wij spreken, blijkt dat de crisis en de lockdown goed gedaan heeft. We zijn weer even tot onszelf en tot elkaar gekomen. De rust, de solidariteit, het leiderschap en de creativiteit, het zijn allemaal onverwachte of ‘nooit gedacht’ zaken die de coronacrisis met zich meebrengt. En waarvan men hoopt dat ze blijvend zijn. Als je één slag dieper kijkt, zie je dat ze het hier eigenlijk over een duurzamere samenleving hebben. Individueel (“we hebben even de pauzeknop ingedrukt), sociaal (“we zien elkaar weer staan”), qua natuur (“de lucht is weer helderder zonder al die vliegtuigen”) en zelfs economisch (“nu kopen we alleen maar wat we nodig hebben, en dat noemen we een economische crisis?!”).

Sociaal experiment

Deze coronacrisis blijkt behalve een ramp ook één groot sociaal experiment. Een experiment die een al lang gaande zijnde onderstroom duidelijk zichtbaar maakt. Een onderstroom die gaat over de mismatch tussen de samenleving, die we met zijn allen gecreëerd hebben, en wie we als mens eigenlijk zijn. Een mismatch die we allemaal al voelden, maar waar we niets mee dachten te kunnen doen. Tot de coronacrisis kwam met twee effecten. Het bracht ons in contact met dit onderhuidse onbehagen: “ik voelde me tot rust komen.” En het liet ons zien dat het echt kan, een andere samenleving: “geen files meer, wie had dat gedacht, dat hoeft dus nooit meer.”

Leiderschap

Toch zal deze onderstroom zich niet automatisch naar een meer duurzame samenleving vertalen. Twee duidelijke barrières worden in onze (inmiddels meer dan 100) diepte-interviews zichtbaar. Ten eerste wordt duurzaamheid geassocieerd met of ‘geclaimd door’ een politieke kleur waar velen zich niet in herkennen. De brede behoefte aan een duurzamere samenleving gaat over de menselijke maat, over gewoon mens kunnen zijn. Niet over een wereldvisie of over schaamte. De onderstroom is breder en dieper dan de waardes van progressief Nederland. De tweede barrière gaat over leiderschap. “Verwacht niet van ons dat wij de wereld veranderen. Daar zijn de belangen en krachten veel te groot voor.” Zonder leiderschap vanuit de overheid en het bedrijfsleven gaat er weinig veranderen vrezen de meeste Nederlanders die wij gesproken hebben.

Vinger aan de pols

“Nu alles weer een beetje normaal wordt” is de grote vraag of deze coronacrisis onze samenleving echt gaat veranderen. Of dat het slechts een herinnering wordt aan een tijd die ons liet zien hoe we onze samenleving anders hadden kunnen inrichten. Wij blijven in ieder geval een vinger aan de pols houden. Voor meer over ons en ons onderzoek ga naar hoegaathetmetnederland.nl.