De COVID-19-pandemie: een ‘once in a life time’-kans

Als we verder willen met Nederland en onze samenleving willen behoeden voor de figuurlijke ecologische ‘Titanic’-crisis, is dit het moment om te investeren in initiatieven, organisaties en bedrijven die de ecologische cultuur begrijpen, uitdragen en waarmaken. ‘De Titanic is een verhaal van technologische grootheidswaanzin en rampzalige besluitvorming’, schrijft de Australische filosofe Val Plumwood in de introductie van haar boek Environmental Culture, The ecological crisis of reason (2002). ‘Als we een parallel maken vanuit het ecologische perspectief met het Titanic-verhaal, dan hebben we het stadium bereikt waar we de ijsbergwaarschuwing hebben ontvangen, maar toch de opmerkelijke beslissing nemen om het motortoerental te verdubbelen naar ‘volle kracht vooruit’. Een koerswijziging kan namelijk slecht zijn voor business want dan moeten we misschien vertragen en verliezen we tijd’.

De structurele uitbuiting van natuurlijke hulpbronnen en menselijk kapitaal wordt gezien als collateral damage. Los van stapels VN-rapporten en talloze klimaatverdragen waaronder die van Parijs, worden waarschuwingen of voorstellen tot radicale koerswijzigingen door multinationals en belangenvertegenwoordigers als MKB en LTO genegeerd en besluitvorming die riekt naar ecologische concessie wordt getorpedeerd door fanatieke lobby. Wetenschappers die waarschuwden voor ophanden zijnde virusuitbraken, zijn roependen in de woestijn. Waarschijnlijk dezelfde woestijn waar Nederlandse agri-industrie door overvloedig gebruik van pesticiden en uitputting van lokale waterbronnen prachtige rozen kweken. Dezelfde agri-industrie die nu collectief aan het staatssteuninfuus hangen om hun bedrijfsmodel te bestendigen.

De noodstop van de economische motor indrukken voor een ecologische crisis blijkt ingewikkeld, maar COVID-19 lukt het wel. Laten we deze pandemie daarom zien als ‘a once in a life time’-kans om de ecologische catastrofe af te wenden. Dat de economische motor weer gaat draaien is evident, maar laten we nu besluiten dat het toerental niet bepaald wordt door partijen die grotendeels debet zijn aan de structurele uitbuiting van natuurlijke hulpbronnen en menselijk kapitaal. Deze partijen die nu bij de overheid op hun knieën smeken om onbeperkte steun en daarmee de financiële en ecologische gevolgen bij onze kinderen parkeren.

Laten we nu besluiten om de technologische grootheidswaanzin en rampzalige besluitvorming over onbeperkte staatsteun en bankgaranties te stoppen. Dit is het moment om de handrem er blijvend op te houden en te werken aan wat Plumwood een ‘ecologische cultuur’ noemt; het waarderen en volledig erkennen van de niet-menselijke omgeving en onze afhankelijkheid daarvan. Als we verder willen met Nederland en onze samenleving willen behoeden voor ecologische crises in de toekomst moeten we nu investeren in initiatieven, organisaties en bedrijven die deze ecologische cultuur begrijpen, uitdragen en waarmaken. Laten we daarom een stakeholder analyse ontwikkelen waarin natuurlijke hulpbronnen; water, lucht, flora en fauna daadwerkelijk gezien worden als juridische entiteit of milieu-persoonlijkheid. Het belang van deze niet-menselijke omgeving zou even groot moeten zijn als ons menselijk belang. Laten we een mondiaal investeringsmodel model ontwikkelen waarbij omzet en winst bepaald wordt door de weerbaarheid van de niet-menselijke omgeving. Laten we onze technologische grootheidswaanzin gebruiken voor dappere en duurzame besluitvorming om de figuurlijke ijsberg te omzeilen. De COVID-19-pandemie is een unieke kans.

Dirk-Jan Visser

Documentaire fotograaf