Hoe gaat het verder met boeken in Nederland?

Mensen worden moe van schermlezen. Het ‘veilige reizen’ naar andere tijden en werelden met een papieren boek, zal dus aantrekkelijk blijven voor mensen. Er gebeurt iets intiems bij het lezen van een papieren boek. Naarmate fysieke intimiteit meer onder druk komt, worden de tastbaarheid, de geur en de kaft van een boek een welkome vorm van aanraking en spanning.

Hoe we aan onze boeken komen, zal geleidelijk veranderen. Vanwege bezuinigingen en kortere openingstijden, zullen bibliotheken in hun huidige vorm wegkwijnen. Tenzij er actie wordt ondernomen voor deze belangrijke publieke dienst.

Boekwinkels zullen blijven bestaan als veilige plekken waar men verhalen kan vinden, maar ook andere boeklezers kan ontmoeten. Deze sociale functie zal nog verder benadrukt en uitvergroot moeten worden.

Boekwinkels als kloppend hart van het nieuwsgierig, lezend publiek, zullen nieuwe verdienmodellen moeten vinden. Misschien door boeken te verhuren voor bepaalde tijd i.p.v. alleen verkopen, net als de videotheken dat deden. Misschien door abonnementen op evenementen of een bepaalde selectie af te nemen en vooruit te betalen. Er zijn meerdere modellen te bedenken en af te stoffen.

De opmars van Little Free Libraries, waar buren hun overtollige boeken doneren en gratis andere boeken mee mogen nemen, duidt op het verlangen om boeken dicht bij huis te kunnen vinden op alle tijden van de dag en nacht. Er staan zo veel reeds gelezen boeken in onze boekenkasten, de pagina’s bedekt met sentiment, de ervaringen die ze bij ons opriepen afgegeven op het papier. Het is niet makkelijk om ze te laten gaan. Maar de tijd dat iedereen een boekenkast in de voorkamer had staan om gasten te laten zien “wie je bent”, is voorbij. Dus wat te doen met al die boeken? Het voelt verkeerd om ze weg te gooien. Er moeten transitieplekken komen voor boeken, in afwachting van een nieuw thuis.

Wat als er in elke gemeente buiten bij de bibliotheken, Little Free Libraries worden geplaatst? Liefhebbende vrijwilligers kunnen de boeken en beschermde kastjes onderhouden.

Sommige bibliotheken worden werk- en ontmoetingsplekken met een decor van boeken waar steeds minder bezoekers naar omkijken. Zou het niet fijn zijn om de bibliotheken meerdere functies te geven? Laat studenten, stagiaires en vrijwilligers daar aan mensen leren om met 3D printers om te gaan of gereedschap wat men maar af en toe nodig heeft, uit te lenen met instructies. Of organiseer naai-middagen, filmvertoningen en boekdiscussies, lokale ‘Listening Post’ of ‘Social Dreaming Matrix’ evenementen, bijvoorbeeld vroeg in de ochtend?

Boeken zullen toegankelijker moeten worden voor iedereen. Maar ook de plekken waar ze zich bevinden waarbij die plekken niet alleen voor boeken bestemd zijn.

Het zou ideaal zijn als alle boeken over de hele wereld in de Cloud te benaderen zijn, zoals Spotify of iTunes, op een veilige manier, bijvoorbeeld via blockchain links. Dan kan iedereen voor een klein bedrag via een licentie waarmee de schrijver, uitgever en de vertaler betaald worden, zelf teksten kunnen downloaden en afdrukken in de lokale ‘Bookmaking Machine’ in boekwinkel of bibliotheek.

Dan zou alle kennis van de wereld, in alle talen, te allen tijden beschikbaar zijn en leesbaar in papieren boekvorm i.p.v. alleen op een scherm. Het boek zou stilletjes in de slaapkamer kunnen wachten op de volgende lockdown om gelezen te worden, zelfs bij kaarslicht. Troost en informatie komen beter bij ons binnen door een boek. Zo gaan we verder samen.