Stilstaan is vooruitgang

In tijden van nood leer je niet alleen je vrienden kennen, maar zie je ook wat er werkelijk toe doet. En wordt pijnlijk voelbaar wat je hebt veronachtzaamd. Waar geen aandacht voor was omdat je het te druk had en teveel bezig was kleine en grote branden te blussen. Deze Corona-crisis brengt voor sommigen nog meer hectiek en drukte dan normaal, maar de meesten van ons zijn letterlijk stil gezet. We hebben geen omgeving meer waarop we continue moeten reageren en hoeven niet te racen van hot naar her om zakelijke en sociale afspraken na te komen. Het is een pittig afkickproces maar eenmaal afgekickt biedt stilstand ons de kans om naar ons zelf en ons eigen gedrag te kijken. Het geeft ruimte om je af te vragen waar het je werkelijk om te doen is en welke oude gewoonten, gebruiken en patronen dat -nog- in de weg staat. Het geeft tijd om te ontdekken wat je te brengen hebt. Wat jouw toegevoegde waarde is en hoe je dat vorm wilt geven. Je kunt gaan creëren in plaats van reactief de omstandigheden en de buitenwereld te laten bepalen wat je doet. Van ‘reactie’ naar ‘creatie’ dus. Dezelfde letters, een wereld van verschil.

Ooit werd ik zo ongeveer weggeblazen toen ik iemand Einstein hoorde aanhalen met de woorden: ‘je kunt een probleem niet oplossen op het niveau waarop het is ontstaan.’ Wijze woorden die gelden voor deze crisistijd en misschien nog wel meer voor de tijd daarna. Want hebben we niet allemaal de neiging om weer terug te vallen in onze oude patronen en reflexen en ons vast te houden aan vertrouwde gewoonten en afspraken zodra de ergste nood geleden lijkt?

In de vooruitblikken hoor je nu al veelvuldig de woorden ‘vasthouden’, ‘borgen’ en ‘uitrollen’ voorbij komen wanneer het gaat om de nieuwe inzichten en lessen die deze crisis ons brengt. Hoe goed de bedoeling ook, ik vrees dat we op die manier slecht luisteren naar Einstein. Dan doen we namelijk exact hetzelfde als we de afgelopen jaren ook met elkaar deden en de vraag is of dat nog houdbaar is in deze tijd. Of we niet toe zijn aan een andere, nieuwe manier van leven met elkaar in plaats van ons vast te houden aan het idee -en ik zou het wel een illusie durven noemen- dat problemen worden opgelost als we er nou maar voor zorgen dat onze inzichten breed worden vastgelegd en het liefst algemeen van toepassing worden verklaard.

Op nationaal niveau zie je ook nu weer dat Nederlanders goed in staat zijn om samen crises het hoofd te bieden. We zijn besluitvaardig, inventief, efficiënt en tonen ons over het algemeen verantwoordelijk. Eigenschappen waarmee we dit land letterlijk hebben gebouwd op moeras en die Nederland ook gemaakt hebben tot zo ongeveer het best georganiseerde land ter wereld. Maar daar hoort ook de keerzijde bij; de doorgeschoten overregulering omdat we ieder misbruik of fout willen tegen gaan, het ‘systeem’ dat voor rechtvaardigheid moet zorgen maar inmiddels ook beknellend leidend is geworden en de verantwoordingsdrift die geen grenzen lijkt te kennen.

Allemaal zaken die we omwille van het bestrijden van de crisis tijdelijk aan de kant hebben weten te zetten. We kunnen het dus wel. Maar de neiging is nu alweer groot om toch extra regels en uitzonderingen te bedenken en die het liefst ook al vast te leggen in wet- en regelgeving. De grote vraag is: lukt het ons straks óók om minder vast te willen leggen in regels, meer vertrouwen te hebben in en te geven aan elkaar en misschien zelfs te aanvaarden dat niet iedereen gelijk behandeld hoeft te worden, omdat we nu eenmaal niet allemaal gelijk zijn? Deze crisis biedt ons die kans. Om zaken wezenlijk anders te gaan doen. In het onderwijs, in de zorg, in de manier waarop we met elkaar en met de aarde omgaan. Grijpen we hem ook aan op dat andere niveau waar Einstein op doelt? En wat is dan dat andere niveau? Misschien begint het wel heel dicht bij huis en betekent ‘Verder met Nederland’ in de eerste plaats ‘Verder met Jezelf’. Door in de spiegel te kijken en jezelf te vragen: wat ga ik morgen anders doen? Als ieder van ons de moed heeft om naar zichzelf te kijken en de uitkomst daarvan om te zetten in daden -groot of klein- zal de wereld er na de crisis heel anders uit zien.

Eva Kuit is eigenaar van Mediavrouw; een (media)trainings/coachbureau dat als uitgangspunt heeft dat persóónlijk zijn juist heel professioneel is. Binnenkort start ze samen met Talent On een podcast onder de titel ‘van systeem naar ik’ waarin inspirerende leidinggevenden in de publieke sector worden bevraagd op de manier waarop hun eigen inbreng en talent tot verandering leidt.