Over terpen en trampolines

Terwijl de cijfers over het aantal besmettingen en het aantal ziekenhuisopnames een dalende trend vertonen, horen we nu ook geluiden dat het de hoogste tijd wordt de genomen maatregelen af te schalen. Nederland heeft in vergelijking met veel andere landen een veel gematigder vorm van lockdown ontwikkeld, een intelligente variant volgens Rutte. Het volk sputterde even, maar lijkt intussen braaf de dringende adviezen op te volgen. Tijd dus om samen vooruit te kijken.

Hoe kon het virus zo snel oprukken? We leven dicht bij elkaar en te dicht op de dieren. We reizen met velen van hot naar her, maar is de tijd van onbeperkt bewegen niet voorbij? Nu blijkt dat veel overlegjes, besprekingen en vergaderingen best goed op afstand kunnen plaatsvinden. Thuiswerken heeft noodgedwongen een enorme boost gekregen. Het is de tijd van skype, zoom en facetime. We leren nu heel snel daar volop mee om te gaan. We verplaatsen ons veel minder, het fileleed is verdwenen. Laten we dat vooral zo houden. Werkgevers en werknemers kunnen samen het thuiswerken (waar mogelijk) maximaal omarmen. Voor het notariaat betekent dit volop inzetten op de ontwikkeling van een hoogwaardige digitale identiteit voor iedereen, niet alleen om in te loggen, maar ook om stukken en akten rechtsgeldig en veilig mee te ondertekenen, afhankelijk van de situatie op afstand.

En verder? In mijn eigen dorp is een half jaar geleden een initiatief gestart om met tweehonderd huishoudens zelf te gaan boeren. Door een coöperatie op te richten, land te pachten van een boer en die boer voor ons aan het werk te zetten. Hem laten verbouwen wat kan en wat goed is. De gemeente sputtert nog wat tegen. Maar deze vorm van schaalverkleining zorgt juist voor zelfredzaamheid. Laten we minder afhankelijk worden van wat er tienduizend kilometer verderop wordt verbouwd.

Nederland is een waterland waar vroeger veel terpen waren. Daarop konden de mensen zich terugtrekken bij hoog water. Ook nu is er behoefte aan een veilige omgeving waar je je kan terugtrekken. De terp van nu zou een hofje kunnen zijn. Hofjes waar ouderen kunnen samenleven. Bij die hofjes kan je ook ruimte voor scholen/kinderopvang maken. In het reguliere leven verbind je dan oud aan jong. Die ruimten zouden alternatief beschikbaar moeten zijn voor medische doeleinden of als loket voor juridische ondersteuning.

Die hofjes kunnen al virtueel vormgegeven worden door ouderen via Whatsapp aan elkaar te verbinden. De zorgmedewerker is dan een centrale figuur in zo’n lokale groep. Maar de deelnemers kunnen ook contact met elkaar hebben. Zo’n gemeenschap kan je ook juridisch aan elkaar verbinden. Met de app kan onderling koken worden geregeld. Met beeldbellen heb je de huisarts of de notaris in feite aan tafel of aan je bed. Niet in alle gevallen een oplossing, maar het aantal bezoekjes zou daarmee flink minder worden.

Laten we Nederland binnenste buiten keren, door smart services te bieden. Veel kennis zit binnen in instituten en instellingen. Maak de kennis digitaal vrij beschikbaar, voor iedereen een leven lang leren. Maar kennis is nog geen kunde. Natuurlijk kan de deskundige voor echte vraagstukken worden ingeschakeld, zoals de huisarts en de notaris.

We gaan nu, in goed eigen belang, voor de zwakkeren in de samenleving. Maar blijven we dit volhouden? Vroeg of laat worden die zwakkeren als probleem gezien. Dus moeten we die gaan beschermen. Terug dus naar de terpen! Nu maximaal investeren in het vergroten van de zelfredzaamheid draagt bij aan het draagvlak in en de draagkracht van de samenleving. Van de verzorgingsstaat maar een trampoline samenleving. Geen vangnet meer, want dan lig je op enig moment stil. Doel is dat we terugveren als op een trampoline.

Nick van Buitenen
Voorzitter KNB