Corona daagt ons uit

‘Corona daagt ons uit.’ Onder deze titel schreef ik recent samen met twee collega’s, Prof Leonard Hofstra cardioloog en Prof Erik Scherder, neuropsycholoog, een manifest dat het belang van een gezonde en weerbare bevolking beschrijft. Dit is iets van alle tijden, maar in tijden van een gezondheidscrisis, zoals tijdens de huidige coronavirus uitbraak wordt dit belang extra duidelijk. Het is duidelijk dat een relatief grote groep van onze bevolking extra kwetsbaar is voor het doormaken van een infectieziekten door een minder goed werkend afweersysteem, dat leeftijd, maar daarnaast vooral ook leefstijl hierop van invloed zijn. Verschillende aspecten zijn daarin van belang, waaronder gezonde voeding, voldoende lichaamsbeweging, psychische ontspanning, een goede persoonlijke hygiëne en dat daarin een heel belangrijke sociale verbinding en verantwoordelijkheid ligt. Met een goede persoonlijke hygiëne bescherm ik mijzelf, maar ook mijn omgeving. Tegelijk wordt duidelijk dat onder hygiëne ook de zorg voor onze leefomgeving en de natuur valt. En daarmee ligt de relatie met klimaat en met klimaatverandering en de [negatieve] effecten daarvan op onze gezondheid.

In de kern hebben we het over gedrag en over gedragsveranderingen, we hebben het over persoonlijke verantwoordelijkheid, maar daaraan direct gekoppeld verantwoordelijkheid voor elkaar, over saamhorigheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid. De hoop bij steeds meer mensen is dat we uit deze crisis lessen zullen trekken. Virussen verspreiden zich, maar in de verspreiding van virussen spelen mensen bijna altijd de beslissende rol. Bij elke grote uitbraak met grote sociaal-maatschappelijke impact, zoals de Ebola uitbraak in 2014-2016 en de uitbraak in 2017-2019 en de Zika uitbraak in 2015-2017 staat de wereld even stil en wordt gesproken hoe dit te voorkomen door het nemen van duurzame maatregelen. Maar de geschiedenis leert dat we snel in oude patronen vervallen. We zijn bepaalde gewoontes inmiddels ‘gewoon’ gaan vinden, maar realiteit is dat we steeds kwetsbaarder geworden zijn en minder weerbaar tegen nieuwe infectieziekten uitbraken. Technische ontwikkelingen maken ons leven aangenaam en gemakkelijker, maar vandaag leren we dat ons gedrag, onze leefstijl, waar hygiëne een onderdeel van is het meest krachtige wapen is dat we in handen hebben.

Met menselijk gedrag creëren we risico’s en zelfs uitbraken op grote schaal, maar tegelijk is menselijk gedrag en sociale verbinding ook de sleutel naar een duurzame oplossing om een volgende uitbraak beter te voorkomen en als bevolking weerbaarder te zijn. Daarom de challenge ‘Corona daagt ons uit’.

Prof. Eric C.M. van Gorp, hoogleraar klinische Virologie aan het Erasmus MC.